Page 8 - Vriendennieuws Mei 2017

DJEROEKPOEROET, DE WILDE LIMOEN
‘Djeroek poeroet, oh ja, lekker!’ Ik was direct enthousiast toen dit ingrediënt uit de Indonesische keuken ter sprake kwam. We waren bij de redactie van het Vriendennieuws op zoek naar een geschikte kandidaat voor een plantenportret. Het moest een plant zijn die zou passen bij het Bogor- jaar 2017. Een plant uit Indonesië dus, en als het kan een eetbare soort. Djeroek poeroet, die zit in de collectie van de Leidse Hortus en daar is er vast wel een leuk verhaal over te vertellen. Dat dacht ik tenminste. Maar dit keer liet mijn plantenbibliotheek mij in de steek. Gelukkig bracht internet uitkomst.
De naam
Djeroek poeroet – ‘jeruk purut’ in het Indonesisch – is het blad van Citrus hystrix, een citroensoort met kleine, wrattige vruchtjes. Planten uit het geslacht Citrus zijn welbekend om hun vruchten: sinaasappel, citroen, mandarijn, grapefruit, pompelmoes, limoen, noem maar op. Citrus hystrix is een van de weinige ‘echte’ wilde Citrus-soorten. De andere van oorsprong wilde soorten zijn de pompelmoes (Citrus grandis), de mandarijn (Citrus reticulata) en de sukadecitroen (Citrus medica). De meeste citrusvruchten zijn afkomstig van cultivars en kruisingen. Zo is de djeroek poeroet de voorouder van de limoen. In België worden de vrucht ook ‘wilde limoen’ genoemd. De soortnaam ‘hystrix’ is afkomstig uit het Grieks en betekent ‘stekelvarken’. Die naam heeft de plant te danken aan de harde stekels. Andere namen zijn ‘Mauritius papeda’ en ‘kafferlimoen’. Die laatste naam gebruiken we niet meer vanwege het beledigende karakter voor bepaalde bevolkingsgroepen. Waar de naam ‘papeda’ vandaan komt, heb ik niet kunnen achterhalen. Ik ken papeda alleen als pap van sagomeel, een typisch gerecht uit de Molukse keuken. Volgens Wikipedia is papeda de naam voor de vrucht, en ongetwijfeld wil Mauritius papeda dan zeggen dat de plant op Mauritius wordt gekweekt. Daar is de plant aan het eind van de 18e eeuw geïntroduceerd door ene Pierre Poivre, die de kunst van de specerijenteelt en -handel had afgekeken van de Hollanders in het toenmalige Nederlands-Indië.
Voor de vrucht ben ik naast ‘papeda’ nog de namen ‘makrut’ en ‘combava’ tegengekomen. In de Angelsaksische wereld, en tegenwoordig ook in
8 Vriendennieuws mei 2017